Kilala ang Compostela sa Cebu sa paggawa ng keseo na ang pangunahing sangkap ay gatas ng kalabaw. Isang gawain ito na naging bahagi na ng kultura at kasaysayan ng bayan dahil sa tiyak na ganansiyang hatid sa kanilang kabuhayan.

Sa katunayan, ang magandang epekto nito sa kanilang hanapbuhay ay ipinagdiriwang sa “Queseo Festival” kasabay ng selebrasyon ng pista ng bayan tuwing Hulyo. Ito rin ang produkto na napili ng bayan sa ilalim ng konseptong one-town-one product (OTOP) ng panlalawigang pamahalaan.

Isa sa mga nabago ang buhay dahil sa pagtangkilik sa gawaing ito ay si Conrada Seballo, 65, na mahigit apat na dekada nang gumagawa ng keseo.

Ang keseo ay kesong puti na gawa sa gatas ng kalabaw. Karaniwan itong nakabalot sa dahon ng saging at paboritong palaman sa mainit na pandesal lalo na kung may kasamang kape.

Sa paggawa ng keseo umiinog ang buhay ng mag-asawang Conrada at Nicolas. Nguni’t bago tuluyang mapadpad sa negosyong ito, naranasan muna nila ang hirap na dulot ng walang tiyak at regular na mapagkakakitaan. Nakikiararo sila noon at nagbebenta ng panggatong na kadalasan ay hindi sumasapat ang kita para matugunan ang kanilang araw-araw na gastusin.

“Hinikayat ako noon ng tiyuhin ko na matagal nang gumagawa ng keseo. Mayroon kasi kaming alagang native na kalabaw noon kaya sabi niya gatasan ko raw at ‘yong gatas ay gawin kong keseo at doon na kami nagsimula,” pagbabalik-tanaw ni Conrada.

Nang nakakaipon na ay bumili sila ng apat pang babaing kalabaw para mas marami ang magawa nilang keseo.

Hindi matatawaran ang dedikasyon na ipinamalas ng mag-asawa para magpatuloy sa gawaing ito sa kabila ng mga balakid na kinaharap nila.

Nakatira sa bulubunduking lugar, hindi ganoon kadali ang transportasyon at kailangan nilang bumiyahe ng 12 kilometro mula sa tahanan nila sa barangay Lupa patungo sa Dairy Box products outlet ng Compostela Market Vendor’s Multi-Purpose Cooperative (COMAVEMCO), kung saan sila nagsusuplay ng keseo. Si Conrada ay miyembro rin ng COMAVEMCO, na inaasistehan ng DA-PCC sa Ubay Stock Farm (DA-PCC sa USF).

Hindi rin maayos ang suplay ng kuryente at tubig sa lugar nila na siyang lalong nagpapahirap sa gawaing ito.

Ilan lamang ito sa mga pagsubok na pinagdaanan ng mag-asawa nguni’t wala kahit isa rito ang naging hadlang para sila ay magtagumpay.

“Kahit maraming balakid, hindi kami sumuko at nagpatuloy lang kami,” ani Conrada.

Sa kasalukuyan, kumikita ng Php800-Php1,000 kada araw ang mag-asawa sa pagbebenta ng keseo. Karaniwang nasa 40-50 piraso na may timbang na 50 gramo kada isa ang nagagawa niya sa isang araw gamit ang 10 litro ng gatas. Binibili ito ng COMAVEMCO sa halagang Php20 kada piraso.

Kalakip ang sipag at tiyaga sa negosyong ito, hindi naman sila nabigong anihin ang mga magagandang bunga ng kanilang pagsisikap.

Nakapagpundar na rin sila ng sariling lupa, motorsiklo na nagagamit nila sa pang-araw-araw na pagdadala ng keseo sa bayan, washing machine, at iba pang mga appliances. 

Kung dati ay nag-iigib lang sila ng tubig sa balon, na 320 metro ang layo mula sa kanilang bahay, ngayon ay mayroon na silang water pump na ipinagkaloob ng DA-PCC para mas mapadali ang paraan nila ng pagkuha ng tubig. 

Si Conrada rin ang tinaguriang focal person ng COMAVEMCO pagdating sa dairy enterprise. Hinihikayat niya ang mga kapwa niya magkakalabaw na gatasan din ang kanilang mga alagang kalabaw at magproseso ng keseo para magkaroon sila ng dagdag na pagkakakitaan. 

“Nakita nila na nakapagpaaral kami ng mga anak dahil sa paggawa ng keseo. Tinatanong nila kung paano gumawa ng keseo kaya tinuturuan ko na rin sila,” sabi ni Conrada.

May 12 alagang kalabaw sina Conrada. Pito rito ang babae: lima ang ginagatasan samantalang tatlo ang buntis. Nakakokolekta sila ng 12 litrong gatas kada araw. Mayroon din silang sariling taniman ng pakain para sa mga alaga.

Maliban dito, dalawang kalabaw din ang pinapaalagaan nila sa dalawang kapitbahay na nagbibigay din sa kanila ng karagdagang kita.

Plano ni Conrada sa hinaharap na ipamana ang negosyong ito sa kaniyang mga anak at pauwiin na ang anak niyang nagtatrabaho sa ibang bansa. Dahil sa ang negosyong ito ang nag-ahon sa kanila sa kahirapan, kampante at tiwala siya na ito rin ang magbubuklod sa kanilang pamilya at magbibigay sa kanila ng masaganang ani ng tagumpay.